Tưởng Niệm 30-4-1975

LTS: Giữa lúc CSVN ngang nhiên vi phạm Hiệp Định Ba Lê, ồ ạt xua quân tấn công VNCH, Tổng Thống Ford đă ra lệnh triệu tập khẩn cấp 2 phiên họp của Hội Đồng An Ninh Quốc Gia Hoa Kỳ vào ngày 24/4 và 28/4/75. Nhờ biên bản của 2 phiên họp này được chính phủ Mỹ cho bạch hóa phần lớn, ta mới biết được những sự thật vô cùng bí mật: Lúc đó TT Ford đă ra lệnh cho Kissinger đi đêm với chủ tịch CS Nga Leonid Brezhnev để Nga ra lệnh cho CSVN tạm thời án binh bất động trong một thời gian vừa đủ để Mỹ di tản tất cả người Mỹ ra khỏi VN một cách an toàn. Ngoài ra, Mỹ, Nga và CSVN cũng đă t́m cách tung hứng, tạo ảo tưởng c̣n nước c̣n tát trong chính phủ và quân đội VNCH để duy tŕ trật tự tối thiểu cho người Mỹ triệt thoái. Nhân dịp tưởng niệm 28 năm ngày 30-4-1975, Sàig̣n Times trân trọng giới thiệu phần lược dịch của Vũ Quang về biên bản 2 cuộc họp mật của Hội Đồng An Ninh Quốc Gia Hoa Kỳ bài viết "Mỹ Đi Đêm Với CS Nga & CSVN" của Hoàng Tuấn; bài cảm nghĩ về 30/4 của Phạm Thanh Phương cùng một số bài thơ về 30-4 của nhiều tác giả.

* * *

Trong những ngày cuối tháng Tư 1975, khi cộng sản Bắc Việt ồ ạt tiến thẳng vào Sài g̣n, th́ ở Hoa Kỳ, giới lănh đạo chính phủ, từ tổng thống Ford trở xuống, đều chỉ chú tâm vào một việc duy nhất: an nguy của những công dân Mỹ, phần đông là nhân sự của các cơ quan chính phủ Hoa Kỳ như DAO (Defense Attaché Office - Văn pḥng Tùy Viên quốc pḥng), hoặc nhân viên ṭa đại sứ và nhân viên các tổ chức phi chính phủ cùng một số binh sĩ TQLC trực gác các cơ sở Hoa Kỳ.

Chính phủ Hoa Kỳ đă không hề để tâm đến số phận của hàng chục triệu người dân miền Nam Việt Nam, các quân nhân công chức trong quân đội và chính quyền Việt Nam Cộng Ḥa hoặc những nhân viên Việt Nam lúc ấy đang phục vụ cho các cơ quan Hoa kỳ nêu trên. Hơn thế nữa, ngay cả những người Việt Nam là thân nhân quyến thuộc của công dân Hoa Kỳ cũng không được chính phủ Hoa Kỳ ngó ngàng đến. Vào thời điểm ấy, ưu tiên hàng đầu của Hoa Kỳ là có đủ thời giờ thu xếp rút hết nhân sự Mỹ ra khỏi Việt Nam. Để có thể thực hiện việc này, chính phủ Ford đă không ngần ngại thương lượng điều đ́nh với Bắc Việt và quan thầy Nga Sô mà không cho VNCH biết.
Theo một số tài liệu tối mật vào thời điểm ấy, hiện đă được Viện Bảo Tàng của Tổng Thống Ford (Ford Museum) bạch hóa, th́ chính phủ Hoa Kỳ đă không ngần ngại xin xỏ Bắc Việt tạm thời ngưng tấn công để Hoa Kỳ có thể rút hết nhân sự một cách êm thắm. Bù lại Hoa Kỳ sẵn sàng chấp nhận bất cứ một điều kiện nào mà nhà cầm quyền Hà nội cùng Mạc Tư Khoa đưa ra, miễn là có thể "cho phép việc tiếp tục di tản công dân Hoa Kỳ cùng một số người miền Nam Việt Nam mà Hoa Kỳ có bổn phận trực tiếp đặc biệt" trong một "cuộc tạm đ́nh chỉ giao tranh".
Các tài liệu này cũng cho thấy Nga Sô đă trả lời giùm cho đàn em Bắc Việt rằng "phe Việt Nam đồng ư về vấn đề di tản công dân Hoa Kỳ khỏi Nam Việt Nam". Hơn thế nữa, Nga Sô cũng nhấn mạnh "Việt Nam đă quả quyết rằng họ không có ư định có ngăn cản bất cứ hành động quân sự nào nhằm vào việc di tản công dân Hoa Kỳ ra khỏi miền Nam Việt Nam và quả thật th́ những điều kiện thuận lợi đă được thiết lập cho một cuộc di tản như thế". Trong số tài liệu được bạch hóa có biên bản của hai buổi họp Hội đồng An ninh Quốc gia vào hai ngày 24/4/75 và 28/4/75 cùng một số hồ sơ được tŕnh bày trong buổi họp đó. Sau đây là những đoạn chính yếu của những tài liệu được bạch hóa. (Những phần trong ngoặc vuông [...] là phần phụ chú của người dịch).

BIÊN BẢN BUỔI HỌP HỘI ĐỒNG AN NINH QUỐC GIA NGÀY 24/4/75

Hiện diện: Tổng thống Ford, Phó tổng thống Rockefeller, Ngoại trưởng Kissinger, Bộ trưởng quốc pḥng Schlesinger, Tham mưu trưởng hội đồng liên quân (Chairman Joint Chiefs of Staff) Tướng George S Brown, Tổng giám đốc CIA William Colby, thứ trưởng ngoại giao Robert Ingersoll, thứ trưởng quốc pḥng William Clements, trung tướng Brent Scowcroft biệt phái phụ tá tổng thống trong hội đồng an ninh quốc gia, nhân viên hội đồng an ninh quốc gia W R Smyser.
Ngày & Giờ: Thứ Năm 24/4/1975. 4g35 chiều
Địa Điểm: Pḥng nội các chính phủ, Ṭa Bạch Ốc
Đề Tài: Di tản khỏi Việt Nam

*

TT Ford: Như qúy vị đă biết, trước khi chúng ta bắt đầu di tản khỏi Nam vang, chúng ta đă có một buổi họp. Lúc đó, tôi muốn biết được kế hoạch của chúng ta như thế nào. Và cuộc di tản đă diễn ra kịp thời và trong hoàn cảnh tốt đẹp nhất. Tôi liên lạc mỗi ngày với Henry (Kissinger) và Brent (tướng Scowcroft) về t́nh h́nh ở Việt Nam. Tôi biết quốc hội hiện đang tạo áp lực với chúng ta về vấn đề này. Tôi nghĩ rằng việc quan trọng nhất vẫn là tiếp tục hiện diện tại đấy nếu chúng ta c̣n tiếp tục đóng góp được cho một giải pháp ôn ḥa, và chỉ di tản bằng một cách nào đó để không tạo sự hốt hoảng [cho người bản xứ]. Tôi biết hiện nay chúng ta đă giảm thiểu con số [công dân Hoa Kỳ] từ 6000 c̣n khoảng 1600 thôi.
Schlesinger: Thưa tổng thống, hiện đă tăng lên 1700.
TT Ford: Tôi đă ra lệnh giảm xuống để tới thứ Sáu [tức ngày mai] chỉ c̣n 1090 mà thôi.
Schlesinger: Như thế là giảm quá nhiều trong một ngày.
TT Ford: Đó là lệnh của tôi. Tôi sẽ ban hành thêm một lệnh nữa là đến ngày Chủ Nhật th́ tất cả những nhân viên không trọng yếu, và phi chính phủ phải rời khỏi VN. Nhóm c̣n lại sẽ ở đấy cho đến khi có lệnh rút hết. Chúng ta vừa nhận được sự trả lời từ Nga Sô về một lời yêu cầu của chúng ta. Henry, anh tóm tắt sơ qua sự kiện này cũng như câu trả lời đi.
Kissinger: Theo sự yêu cầu của tổng thống, tôi đă liên lạc với Dobrynin hôm thứ Bảy để yêu cầu họ giúp đỡ hầu cho phép chúng ta tổ chức một cuộc di tản an toàn cũng như bắt đầu cuộc thương thuyết chính trị. Đồng thời tôi cũng yêu cầu họ tạo điều kiện cho cuộc thương thuyết này có thể xảy ra. Chúng ta cũng nhấn mạnh với ông ta rằng chúng ta sẽ có cái nh́n thật nghiêm trọng nếu phi trường Tân Sơn Nhất bị tấn công. Và chúng ta đă nhận được hồi âm.
Theo tinh thần của hồi âm này th́ nếu chúng ta tiếp tục tiến hành cuộc đối thoại chúng ta sẽ được bảo đảm là không có một hành động quân sự nào xảy ra trong lúc chúng ta di tản người của chúng ta. Về mặt chính trị th́ cuộc sắp xếp giữa 3 phe [Hoa Kỳ, Nga Sô và Bắc Việt] cho chúng ta một hy vọng rằng sẽ có một giải pháp là chính phủ liên hiệp, tốt hơn việc đầu hàng vô điều kiện. Chúng ta sẽ liên lạc lại với Nga Sô để xem họ muốn nói ǵ khi họ nhắc đến việc thực thi Hiệp Định Ba lê và đồng thời để cho họ biết rằng chúng ta sẽ hợp tác trong vấn đề ấy. Chúng ta sẽ nói rằng chúng ta sẽ không có hành động hấp tấp nào và nghĩ rằng họ cũng sẽ không có hành động như thế.
TT Ford: Theo sự nhận định của tôi th́ t́nh h́nh lắng dịu hiện nay là kết quả của việc này. Qúy vị có thể cho rằng họ chưa chuẩn bị xong, và sẽ có hành động một khi họ đă sẵn sàng. Điều này cho thấy có lẽ họ chấp nhận một sự thỏa thuận trong khuôn khổ Hiệp Định Ba Lê và chúng ta có thể giữ người của chúng ta ở đó và tiếp tục giảm thiểu con số cho đến khi nào chúng ta quyết định rút hết. Chúng ta đă phải trải qua một giai đoạn khó khăn. Đấy là một sự nguy hiểm, và là một canh bạc may rủi, nhưng đó là trách nhiệm của tôi và tôi không muốn làm bất cứ một việc ǵ có thể phương hại đến t́nh h́nh cả. Tôi nghĩ rằng tôi đă có hành động đúng đắn, và tôi sẽ tiếp tục hành xử như thế. Điều tiên quyết mà tất cả mọi người đều phải nghĩ đến là con số 1090 người và việc rút hết tất cả những người không phải là công chức chính phủ hoặc ở những chức vụ không trọng yếu. Đấy là những người Hoa Kỳ, chứ không phải là những quyến thuộc người Việt Nam (Vietnamese dependents). Tôi cho rằng con số này [những quyến thuộc người Việt] mỗi ngày một gia tăng, với tỷ số là 4:1 [4 người Việt cho 1 người Mỹ].
Tướng Brown: Trong vài ngày qua đă tăng lên 15:1.
Kissinger: Tổng thống yêu cầu Nga Sô về việc di tản công dân Hoa Kỳ cùng người miền Nam Việt Nam nhưng họ chỉ trả lời về việc di tản công dân Hoa Kỳ thôi.
PTT Rockefeller: Anh nghĩ sao về ư kiến của họ trong vấn đề này?
Kissinger: Tôi cho rằng họ có ngụ ư "mang chúng [người VNCH] đi đi", nhưng họ không thể nào chính thức cho phép chúng ta như thế.
TT Ford: Tôi nghĩ họ không cho phép chúng ta sử dụng vũ lực.
Schlesinger: Chúng ta thích thú với sự ràng buộc như thế.
TT Ford: Tuy nhiên tôi muốn làm bất cứ mọi việc ǵ nếu cần để bảo đảm cho cuộc di tản công dân Hoa Kỳ. George [Brown], ông có thể nói sơ qua về kế hoạch [di tản] cho chúng tôi nghe.
Tướng Brown: Chúng ta đang ở trong Giai đoạn 1. Trong Giai đoạn 2 chúng ta sẽ đưa 2 đại đội vào để giữ trật tự. Nếu chúng ta mất phi trường, chúng ta sẽ dùng trực thăng. Chúng ta có hai băi đáp. - một băi ở trại MACV cũ và một ở ṭa đại sứ. Chúng ta có thể đáp 6 trực thăng cùng một lúc. Theo đợt 1, chúng ta có thể đưa 1100 TQLC vào. Các chiếc trực thăng có thể di tản 1100 người trong ṿng 1 tiếng 15 phút. Sau đó, chúng sẽ quay trở lại để rước các quân nhân TQLC.
TT Ford: Như vậy tổng cộng sẽ tốn khoảng 2 tiếng rưỡi.
Kissinger: Graham [Martin, đại sứ Mỹ tại VN] cho biết ông ta có thương lượng với tư lệnh không kỵ (airborne) và ông này sẽ giữ trật tự.
TT Ford: Thế c̣n băo th́ sao?
Kissinger: Thưa tổng thống, hiện không có nguy cơ ấy.
TT Ford: Tôi nghĩ rằng những mệnh lệnh gởi cho Martin sẽ đem con số [người Mỹ tại VN] xuống c̣n 1100.
Clements: Chúng ta bàn xem co bao nhiêu người Việt Nam [cần phải di tản]?
Kissinger: Chúng tôi không biết.
Colby: Tôi nghĩ rằng chúng ta nên di tản những người có nhiều nguy cơ đến tính mạng (high risk people) càng sớm càng tốt.
Kissinger: Chúng tôi đă bảo ông ta [Martin] ngày hôm qua và hôm nay là phải bắt đầu [di tản] liền với những người có nhiều nguy cơ.
Tướng Brown: Tôi nghĩ rằng chúng ta nên trộn lẫn lộn vừa người Hoa kỳ vừa người Việt để không bị chỉ trích là đă để nhân sự Hoa Kỳ bị làm con tin.
Schlesinger: Tin hồi âm mà Henry nhận được quả là một sự trấn an, nhưng vẫn có nhiều điều đáng quan ngại. Sự kiểm soát của họ [Nga Sô] có thể chỉ có giới hạn thôi. Đă có nhiều báo cáo cho thấy có nhiều tên bắn xẻ (snipers) đột nhập rồi. Thêm vào đó là nhiều báo cáo về những âm mưu sách động, khuấy rối, và có một vài nguy cơ là chúng sẽ t́m cách bắt cóc người Hoa Kỳ. Theo chiều hướng của tin hồi âm mà Henry nhận được th́ vấn đề ấy có lẽ có thể đối phó được. Một vấn dề khó khăn hơn là việc kiểm soát dân chúng, nhất là trong những trường hợp mà họ [lính Hoa Kỳ] có thể phải bắn vào dân chúng Việt Nam. Quư vị cũng biết rằng chúng ta đều thỏa thuận đưa con số [lính Hoa Kỳ] xuống mức thấp nhất. Chúng ta cần phải tính trước việc chúng ta sẽ làm nếu có người Hoa Kỳ bị bắt làm con tin. Thí dụ như chúng ta có thể nói rằng không có một tàu bè nào có thể vào Hà nội cho đến khi mọi con tin được thả ra. V́ thế, chúng ta nên giảm thiểu tối đa con số công dân Hoa kỳ.
Colby: Chúng ta hiện có một số người đă bị cầm tù.
Schlesinger: Chỉ toàn là mấy ông truyền đạo thôi.
Colby: Không phải đâu. Có cả một số cố vấn Mỹ nữa.
TT Ford: Tôi biết rơ những nguy cơ ấy. Nhưng đấy là nguy cơ của tôi và tôi quyết định thi hành nó. Tuy nhiên, phải chắc chắn là những mệnh lệnh ấy được thi hành.
PTT Rockefeller: Không thể nào bảo đảm được quyền lợi của Hoa Kỳ mà không phải đối đầu với một vài nguy cơ.
TT Ford: Hy vọng với sự giúp đỡ của Thượng Đế.
PTT Rockefeller: Trong những hoàn cảnh như thế này, để làm được những chuyện đúng đắn, chúng ta cần phải có can đảm thực sự.

NGUYÊN VĂN LỜI YÊU CẦU KISSINGER NHẮN VỚI DOBRYNIN

Tổng thống [Mỹ] muốn những điều sau đây được thông báo khẩn cấp đến Tổng Bí Thư Brezhnev.
Trong ṿng ba năm qua mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và Liên Sô đă tiến triển theo Những Nguyên Tắc Căn Bản kư kết vào tháng 5/72, và nhất là theo nguyên tắc tự chế (principle of restraint). Hoàn cảnh ở Việt Nam hiện nay đă đến thời điểm mà Hoa Kỳ và Liên Sô phải suy xét đến những hậu quả lâu dài cho việc phát triển thêm về mối quan hệ Sô Viết Hoa Kỳ [phần tiếp theo bị cơ quan bạch hóa tài liệu dùng bút gạch bỏ] và cho t́nh h́nh quốc tế nói chung. Việc tranh căi về nguyên do của t́nh h́nh hiện nay, hoặc phe nào chịu trách nhiệm, chẳng đem lại lợi lộc ǵ cả.
Trong hoàn cảnh hiện nay, điều quan tâm tối thượng của Hoa Kỳ là việc thực hiện được một số điều kiện có kiểm soát để cứu nhiều mạng sống và cho phép việc tiếp tục di tản công dân Hoa Kỳ cùng một số người miền Nam Việt Nam mà Hoa Kỳ có bổn phận trực tiếp đặc biệt. Điều này chỉ có thể thực hiện được bằng một cuộc tạm đ́nh chỉ giao tranh [tại Miền Nam Việt Nam].
Chúng tôi khẩn thiết yêu cầu chính phủ Liên Sô dùng văn pḥng của quư vị để đạt được một cuộc tạm đ́nh chỉ giao tranh. Về vấn đề này, chúng tôi sẵn sàng thảo luận những hoàn cảnh chính trị đặc biệt đề có thể tạo điều kiện cho việc này xảy ra. Chúng tôi yêu cầu sự hồi âm nhanh chóng.
NHỮNG ĐIỂM KISSINGER NHẤN MẠNH KHI ĐƯA LỜI YÊU CẦU

- Hoa Kỳ không dùng Trung cộng hoặc bất cứ một quốc gia nào khác làm trung gian, chỉ nhờ Nga sô, và Hoa Kỳ không bao giờ chấp thuận tự ḿnh liên lạc với Bắc Việt.
- Hoa Kỳ liên lạc với Mạc Tư Khoa v́ quyền lợi dài lâu cho cả hai phe Nga sô và Hoa Kỳ là việc chấm dứt hoàn cảnh hiện nay ở Việt Nam trong một phương thức sẽ không tạo ảnh hưởng xấu cho quan hệ song phương giữa hai phe hoặc ảnh hưởng đến thái độ của dân chúng Hoa Kỳ về những vấn đề quốc tế khác.
- Nếu có cuộc đ́nh chiến tạm thời, Hoa Kỳ sẽ sẵn sàng lập tức tái nhóm Hội Nghị Ba Lê hoặc sẵn sàng tái xét về bất cứ một giải pháp nào khác mà Nga sô và Hà nội đề ra.
- Trong thời gian tạm đ́nh chiến, Hoa Kỳ sẵn sàng đ́nh chỉ viện trợ quân sự (halt military supplies) [cho VNCH].
- Hoa Kỳ lo ngại sẽ có những cuộc tấn công vào các phi trường tạo khó khăn cho việc di tản có trật tự các công dân Hoa Kỳ.
- Hoa Kỳ khám phá rằng hỏa tiễn pḥng không SAM (surface to air missile) của Nga sô đă được mang đến cách Sài g̣n 50 dặm. Hoa Kỳ muốn nhấn mạnh rằng bất kỳ một sự tấn công nào vào các phi cơ chở hành khách sẽ dẫn đến một t́nh trạng thật nguy hiểm.
- Trước hoàn cảnh quân sự hiện thời, Hoa Kỳ cần biết rằng có cơ hội nào tạm đ́nh chiến để có thể có bắt đầu một thủ tục chính trị hay không.
- Câu trả lời của Nga sô sẽ có tầm ảnh hưởng quan trọng trong quan hệ song phương giữa Hoa Kỳ và Nga sô.

HỒI ÂM CỦA NGA SÔ

Như đă đạo đạt đến Tổng Thống [Ford] ngay sau khi lời yêu cầu ngày 19/4 của Tổng Thống được Tổng Bí Thư Brezhnev đón nhận, chúng tôi đă theo những thủ tục thích hợp để liên lạc với phe [CS] Việt Nam về vụ việc này.
Chiếu theo kết quả của những lần liên lạc ấy, chúng tôi có thể thông báo với Tổng Thống như sau: phe Việt Nam đồng ư về vấn đề di tản công dân Hoa Kỳ khỏi Nam Việt Nam. Việt Nam đă quả quyết rằng họ không có ư định ngăn cản bất cứ hành động quân sự nào nhằm vào việc di tản công dân Hoa Kỳ ra khỏi miền Nam Việt Nam và quả thật, những điều kiện thuận lợi đă được thiết lập cho một cuộc di tản như thế.
Đồng thời, họ cũng nhấn mạnh rằng trong nỗ lực đấu tranh để đạt được một thỏa thuận chính trị, phe [CS] Việt Nam sẽ tiến hành từ Hiệp định Ba Lê. Chúng tôi cũng được thông báo là [CS] Việt Nam không hề có ư định làm tổn thương uy danh của Hoa Kỳ.
Qua việc thông báo mật và riêng tư (confidential) những điều nói trên với Tổng Thống, Tổng Bí Thư Brezhnev bày tỏ hy vọng rằng tổng Thống thông cảm được với lập trường của [CS] Việt Nam và sẽ không cho phép Hoa Kỳ [tại VN] có bất kỳ hành động nào khả dĩ khiến cho t́nh h́nh ở Đông dương trở nên trầm trọng hơn.