Tưởng
Niệm 30-4-1975
LTS: Giữa lúc
CSVN ngang nhiên vi phạm Hiệp Định Ba Lê, ồ
ạt xua quân tấn công VNCH, Tổng Thống Ford đă
ra lệnh triệu tập khẩn cấp 2 phiên họp
của Hội Đồng An Ninh Quốc Gia Hoa Kỳ vào
ngày 24/4 và 28/4/75. Nhờ biên bản của 2 phiên họp
này được chính phủ Mỹ cho bạch hóa
phần lớn, ta mới biết được những
sự thật vô cùng bí mật: Lúc đó TT Ford đă ra
lệnh cho Kissinger đi đêm với chủ tịch CS
Nga Leonid Brezhnev để Nga ra lệnh cho CSVN tạm
thời án binh bất động trong một thời gian
vừa đủ để Mỹ di tản tất cả
người Mỹ ra khỏi VN một cách an toàn. Ngoài
ra, Mỹ, Nga và CSVN cũng đă t́m cách tung hứng,
tạo ảo tưởng c̣n nước c̣n tát trong chính
phủ và quân đội VNCH để duy tŕ trật
tự tối thiểu cho người Mỹ triệt thoái.
Nhân dịp tưởng niệm 28 năm ngày 30-4-1975, Sàig̣n
Times trân trọng giới thiệu phần lược
dịch của Vũ Quang về biên bản 2 cuộc
họp mật của Hội Đồng An Ninh Quốc Gia
Hoa Kỳ bài viết "Mỹ Đi Đêm Với CS Nga
& CSVN" của Hoàng Tuấn; bài cảm nghĩ
về 30/4 của Phạm Thanh Phương cùng một
số bài thơ về 30-4 của nhiều tác giả.
* * *
Trong những ngày cuối tháng Tư 1975, khi cộng
sản Bắc Việt ồ ạt tiến thẳng vào Sài
g̣n, th́ ở Hoa Kỳ, giới lănh đạo chính
phủ, từ tổng thống Ford trở xuống, đều
chỉ chú tâm vào một việc duy nhất: an nguy
của những công dân Mỹ, phần đông là nhân
sự của các cơ quan chính phủ Hoa Kỳ như
DAO (Defense Attaché Office - Văn pḥng Tùy Viên quốc pḥng),
hoặc nhân viên ṭa đại sứ và nhân viên các
tổ chức phi chính phủ cùng một số binh sĩ
TQLC trực gác các cơ sở Hoa Kỳ.
Chính phủ Hoa Kỳ đă không hề để tâm
đến số phận của hàng chục triệu người
dân miền Nam Việt Nam, các quân nhân công chức trong quân
đội và chính quyền Việt Nam Cộng Ḥa
hoặc những nhân viên Việt Nam lúc ấy đang
phục vụ cho các cơ quan Hoa kỳ nêu trên. Hơn
thế nữa, ngay cả những người Việt Nam
là thân nhân quyến thuộc của công dân Hoa Kỳ cũng
không được chính phủ Hoa Kỳ ngó ngàng đến.
Vào thời điểm ấy, ưu tiên hàng đầu
của Hoa Kỳ là có đủ thời giờ thu
xếp rút hết nhân sự Mỹ ra khỏi Việt Nam.
Để có thể thực hiện việc này, chính
phủ Ford đă không ngần ngại thương lượng
điều đ́nh với Bắc Việt và quan thầy
Nga Sô mà không cho VNCH biết.
Theo một số tài liệu tối mật vào thời
điểm ấy, hiện đă được Viện
Bảo Tàng của Tổng Thống Ford (Ford Museum) bạch
hóa, th́ chính phủ Hoa Kỳ đă không ngần ngại
xin xỏ Bắc Việt tạm thời ngưng tấn công
để Hoa Kỳ có thể rút hết nhân sự
một cách êm thắm. Bù lại Hoa Kỳ sẵn sàng
chấp nhận bất cứ một điều kiện
nào mà nhà cầm quyền Hà nội cùng Mạc Tư Khoa
đưa ra, miễn là có thể "cho phép việc
tiếp tục di tản công dân Hoa Kỳ cùng một
số người miền Nam Việt Nam mà Hoa Kỳ có
bổn phận trực tiếp đặc biệt"
trong một "cuộc tạm đ́nh chỉ giao
tranh".
Các tài liệu này cũng cho thấy Nga Sô đă trả
lời giùm cho đàn em Bắc Việt rằng "phe
Việt Nam đồng ư về vấn đề di
tản công dân Hoa Kỳ khỏi Nam Việt Nam". Hơn
thế nữa, Nga Sô cũng nhấn mạnh "Việt
Nam đă quả quyết rằng họ không có ư định
có ngăn cản bất cứ hành động quân
sự nào nhằm vào việc di tản công dân Hoa Kỳ
ra khỏi miền Nam Việt Nam và quả thật th́
những điều kiện thuận lợi đă
được thiết lập cho một cuộc di
tản như thế". Trong số tài liệu
được bạch hóa có biên bản của hai
buổi họp Hội đồng An ninh Quốc gia vào hai
ngày 24/4/75 và 28/4/75 cùng một số hồ sơ
được tŕnh bày trong buổi họp đó. Sau
đây là những đoạn chính yếu của
những tài liệu được bạch hóa. (Những
phần trong ngoặc vuông [...] là phần phụ chú
của người dịch).
BIÊN
BẢN BUỔI HỌP HỘI ĐỒNG AN NINH QUỐC
GIA NGÀY 24/4/75
Hiện diện: Tổng thống Ford, Phó tổng
thống Rockefeller, Ngoại trưởng Kissinger, Bộ trưởng
quốc pḥng Schlesinger, Tham mưu trưởng hội
đồng liên quân (Chairman Joint Chiefs of Staff) Tướng
George S Brown, Tổng giám đốc CIA William Colby, thứ
trưởng ngoại giao Robert Ingersoll, thứ trưởng
quốc pḥng William Clements, trung tướng Brent Scowcroft
biệt phái phụ tá tổng thống trong hội đồng
an ninh quốc gia, nhân viên hội đồng an ninh
quốc gia W R Smyser.
Ngày & Giờ: Thứ Năm 24/4/1975. 4g35 chiều
Địa Điểm: Pḥng nội các chính phủ, Ṭa
Bạch Ốc
Đề Tài: Di tản khỏi Việt Nam
*
TT Ford: Như qúy vị đă biết, trước khi chúng
ta bắt đầu di tản khỏi Nam vang, chúng ta đă
có một buổi họp. Lúc đó, tôi muốn biết
được kế hoạch của chúng ta như
thế nào. Và cuộc di tản đă diễn ra kịp
thời và trong hoàn cảnh tốt đẹp nhất. Tôi
liên lạc mỗi ngày với Henry (Kissinger) và Brent (tướng
Scowcroft) về t́nh h́nh ở Việt Nam. Tôi biết
quốc hội hiện đang tạo áp lực với chúng
ta về vấn đề này. Tôi nghĩ rằng việc
quan trọng nhất vẫn là tiếp tục hiện
diện tại đấy nếu chúng ta c̣n tiếp
tục đóng góp được cho một giải pháp
ôn ḥa, và chỉ di tản bằng một cách nào đó
để không tạo sự hốt hoảng [cho người
bản xứ]. Tôi biết hiện nay chúng ta đă
giảm thiểu con số [công dân Hoa Kỳ] từ 6000 c̣n
khoảng 1600 thôi.
Schlesinger: Thưa tổng thống, hiện đă tăng lên
1700.
TT Ford: Tôi đă ra lệnh giảm xuống để
tới thứ Sáu [tức ngày mai] chỉ c̣n 1090 mà thôi.
Schlesinger: Như thế là giảm quá nhiều trong
một ngày.
TT Ford: Đó là lệnh của tôi. Tôi sẽ ban hành thêm
một lệnh nữa là đến ngày Chủ Nhật
th́ tất cả những nhân viên không trọng yếu,
và phi chính phủ phải rời khỏi VN. Nhóm c̣n
lại sẽ ở đấy cho đến khi có
lệnh rút hết. Chúng ta vừa nhận được
sự trả lời từ Nga Sô về một lời yêu
cầu của chúng ta. Henry, anh tóm tắt sơ qua sự
kiện này cũng như câu trả lời đi.
Kissinger: Theo sự yêu cầu của tổng thống, tôi
đă liên lạc với Dobrynin hôm thứ Bảy để
yêu cầu họ giúp đỡ hầu cho phép chúng ta
tổ chức một cuộc di tản an toàn cũng như
bắt đầu cuộc thương thuyết chính
trị. Đồng thời tôi cũng yêu cầu họ
tạo điều kiện cho cuộc thương
thuyết này có thể xảy ra. Chúng ta cũng nhấn
mạnh với ông ta rằng chúng ta sẽ có cái nh́n
thật nghiêm trọng nếu phi trường Tân Sơn
Nhất bị tấn công. Và chúng ta đă nhận
được hồi âm.
Theo tinh thần của hồi âm này th́ nếu chúng ta
tiếp tục tiến hành cuộc đối thoại chúng
ta sẽ được bảo đảm là không có
một hành động quân sự nào xảy ra trong lúc chúng
ta di tản người của chúng ta. Về mặt chính
trị th́ cuộc sắp xếp giữa 3 phe [Hoa Kỳ,
Nga Sô và Bắc Việt] cho chúng ta một hy vọng
rằng sẽ có một giải pháp là chính phủ liên
hiệp, tốt hơn việc đầu hàng vô điều
kiện. Chúng ta sẽ liên lạc lại với Nga Sô
để xem họ muốn nói ǵ khi họ nhắc đến
việc thực thi Hiệp Định Ba lê và đồng
thời để cho họ biết rằng chúng ta sẽ
hợp tác trong vấn đề ấy. Chúng ta sẽ nói
rằng chúng ta sẽ không có hành động hấp
tấp nào và nghĩ rằng họ cũng sẽ không có
hành động như thế.
TT Ford: Theo sự nhận định của tôi th́ t́nh h́nh
lắng dịu hiện nay là kết quả của
việc này. Qúy vị có thể cho rằng họ chưa
chuẩn bị xong, và sẽ có hành động một
khi họ đă sẵn sàng. Điều này cho thấy có
lẽ họ chấp nhận một sự thỏa
thuận trong khuôn khổ Hiệp Định Ba Lê và chúng
ta có thể giữ người của chúng ta ở đó
và tiếp tục giảm thiểu con số cho đến
khi nào chúng ta quyết định rút hết. Chúng ta
đă phải trải qua một giai đoạn khó khăn.
Đấy là một sự nguy hiểm, và là một canh
bạc may rủi, nhưng đó là trách nhiệm của
tôi và tôi không muốn làm bất cứ một việc ǵ
có thể phương hại đến t́nh h́nh cả.
Tôi nghĩ rằng tôi đă có hành động đúng
đắn, và tôi sẽ tiếp tục hành xử như
thế. Điều tiên quyết mà tất cả mọi
người đều phải nghĩ đến là con
số 1090 người và việc rút hết tất
cả những người không phải là công chức
chính phủ hoặc ở những chức vụ không
trọng yếu. Đấy là những người Hoa
Kỳ, chứ không phải là những quyến thuộc
người Việt Nam (Vietnamese dependents). Tôi cho rằng
con số này [những quyến thuộc người
Việt] mỗi ngày một gia tăng, với tỷ
số là 4:1 [4 người Việt cho 1 người
Mỹ].
Tướng Brown: Trong vài ngày qua đă tăng lên 15:1.
Kissinger: Tổng thống yêu cầu Nga Sô về việc
di tản công dân Hoa Kỳ cùng người miền Nam
Việt Nam nhưng họ chỉ trả lời về
việc di tản công dân Hoa Kỳ thôi.
PTT Rockefeller: Anh nghĩ sao về ư kiến của họ
trong vấn đề này?
Kissinger: Tôi cho rằng họ có ngụ ư "mang chúng [người
VNCH] đi đi", nhưng họ không thể nào chính
thức cho phép chúng ta như thế.
TT Ford: Tôi nghĩ họ không cho phép chúng ta sử
dụng vũ lực.
Schlesinger: Chúng ta thích thú với sự ràng buộc như
thế.
TT Ford: Tuy nhiên tôi muốn làm bất cứ mọi
việc ǵ nếu cần để bảo đảm cho
cuộc di tản công dân Hoa Kỳ. George [Brown], ông có
thể nói sơ qua về kế hoạch [di tản] cho chúng
tôi nghe.
Tướng Brown: Chúng ta đang ở trong Giai đoạn
1. Trong Giai đoạn 2 chúng ta sẽ đưa 2 đại
đội vào để giữ trật tự. Nếu chúng
ta mất phi trường, chúng ta sẽ dùng trực thăng.
Chúng ta có hai băi đáp. - một băi ở trại MACV cũ
và một ở ṭa đại sứ. Chúng ta có thể
đáp 6 trực thăng cùng một lúc. Theo đợt 1,
chúng ta có thể đưa 1100 TQLC vào. Các chiếc
trực thăng có thể di tản 1100 người trong ṿng
1 tiếng 15 phút. Sau đó, chúng sẽ quay trở lại
để rước các quân nhân TQLC.
TT Ford: Như vậy tổng cộng sẽ tốn
khoảng 2 tiếng rưỡi.
Kissinger: Graham [Martin, đại sứ Mỹ tại VN] cho
biết ông ta có thương lượng với tư
lệnh không kỵ (airborne) và ông này sẽ giữ
trật tự.
TT Ford: Thế c̣n băo th́ sao?
Kissinger: Thưa tổng thống, hiện không có nguy cơ
ấy.
TT Ford: Tôi nghĩ rằng những mệnh lệnh gởi
cho Martin sẽ đem con số [người Mỹ tại
VN] xuống c̣n 1100.
Clements: Chúng ta bàn xem co bao nhiêu người Việt Nam
[cần phải di tản]?
Kissinger: Chúng tôi không biết.
Colby: Tôi nghĩ rằng chúng ta nên di tản những người
có nhiều nguy cơ đến tính mạng (high risk
people) càng sớm càng tốt.
Kissinger: Chúng tôi đă bảo ông ta [Martin] ngày hôm qua và
hôm nay là phải bắt đầu [di tản] liền
với những người có nhiều nguy cơ.
Tướng Brown: Tôi nghĩ rằng chúng ta nên trộn
lẫn lộn vừa người Hoa kỳ vừa người
Việt để không bị chỉ trích là đă để
nhân sự Hoa Kỳ bị làm con tin.
Schlesinger: Tin hồi âm mà Henry nhận được
quả là một sự trấn an, nhưng vẫn có
nhiều điều đáng quan ngại. Sự kiểm soát
của họ [Nga Sô] có thể chỉ có giới hạn
thôi. Đă có nhiều báo cáo cho thấy có nhiều tên
bắn xẻ (snipers) đột nhập rồi. Thêm vào
đó là nhiều báo cáo về những âm mưu sách
động, khuấy rối, và có một vài nguy cơ là
chúng sẽ t́m cách bắt cóc người Hoa Kỳ. Theo
chiều hướng của tin hồi âm mà Henry nhận
được th́ vấn đề ấy có lẽ có
thể đối phó được. Một vấn
dề khó khăn hơn là việc kiểm soát dân chúng,
nhất là trong những trường hợp mà họ [lính
Hoa Kỳ] có thể phải bắn vào dân chúng Việt
Nam. Quư vị cũng biết rằng chúng ta đều
thỏa thuận đưa con số [lính Hoa Kỳ]
xuống mức thấp nhất. Chúng ta cần phải tính
trước việc chúng ta sẽ làm nếu có người
Hoa Kỳ bị bắt làm con tin. Thí dụ như chúng ta
có thể nói rằng không có một tàu bè nào có thể
vào Hà nội cho đến khi mọi con tin được
thả ra. V́ thế, chúng ta nên giảm thiểu tối
đa con số công dân Hoa kỳ.
Colby: Chúng ta hiện có một số người đă
bị cầm tù.
Schlesinger: Chỉ toàn là mấy ông truyền đạo thôi.
Colby: Không phải đâu. Có cả một số cố
vấn Mỹ nữa.
TT Ford: Tôi biết rơ những nguy cơ ấy. Nhưng
đấy là nguy cơ của tôi và tôi quyết định
thi hành nó. Tuy nhiên, phải chắc chắn là những
mệnh lệnh ấy được thi hành.
PTT Rockefeller: Không thể nào bảo đảm được
quyền lợi của Hoa Kỳ mà không phải đối
đầu với một vài nguy cơ.
TT Ford: Hy vọng với sự giúp đỡ của Thượng
Đế.
PTT Rockefeller: Trong những hoàn cảnh như thế này,
để làm được những chuyện đúng
đắn, chúng ta cần phải có can đảm
thực sự.
NGUYÊN VĂN
LỜI YÊU CẦU KISSINGER NHẮN VỚI DOBRYNIN
Tổng thống [Mỹ] muốn những điều sau
đây được thông báo khẩn cấp đến
Tổng Bí Thư Brezhnev.
Trong ṿng ba năm qua mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và
Liên Sô đă tiến triển theo Những Nguyên Tắc Căn
Bản kư kết vào tháng 5/72, và nhất là theo nguyên
tắc tự chế (principle of restraint). Hoàn cảnh
ở Việt Nam hiện nay đă đến thời
điểm mà Hoa Kỳ và Liên Sô phải suy xét đến
những hậu quả lâu dài cho việc phát triển thêm
về mối quan hệ Sô Viết Hoa Kỳ [phần
tiếp theo bị cơ quan bạch hóa tài liệu dùng bút
gạch bỏ] và cho t́nh h́nh quốc tế nói chung.
Việc tranh căi về nguyên do của t́nh h́nh hiện
nay, hoặc phe nào chịu trách nhiệm, chẳng đem
lại lợi lộc ǵ cả.
Trong hoàn cảnh hiện nay, điều quan tâm tối thượng
của Hoa Kỳ là việc thực hiện được
một số điều kiện có kiểm soát để
cứu nhiều mạng sống và cho phép việc
tiếp tục di tản công dân Hoa Kỳ cùng một
số người miền Nam Việt Nam mà Hoa Kỳ có
bổn phận trực tiếp đặc biệt. Điều
này chỉ có thể thực hiện được
bằng một cuộc tạm đ́nh chỉ giao tranh
[tại Miền Nam Việt Nam].
Chúng tôi khẩn thiết yêu cầu chính phủ Liên Sô dùng
văn pḥng của quư vị để đạt
được một cuộc tạm đ́nh chỉ giao
tranh. Về vấn đề này, chúng tôi sẵn sàng
thảo luận những hoàn cảnh chính trị đặc
biệt đề có thể tạo điều kiện
cho việc này xảy ra. Chúng tôi yêu cầu sự
hồi âm nhanh chóng.
NHỮNG
ĐIỂM KISSINGER NHẤN MẠNH KHI ĐƯA LỜI YÊU
CẦU
- Hoa Kỳ không dùng Trung cộng hoặc bất cứ
một quốc gia nào khác làm trung gian, chỉ nhờ Nga sô,
và Hoa Kỳ không bao giờ chấp thuận tự ḿnh liên
lạc với Bắc Việt.
- Hoa Kỳ liên lạc với Mạc Tư Khoa v́
quyền lợi dài lâu cho cả hai phe Nga sô và Hoa Kỳ
là việc chấm dứt hoàn cảnh hiện nay ở
Việt Nam trong một phương thức sẽ không
tạo ảnh hưởng xấu cho quan hệ song phương
giữa hai phe hoặc ảnh hưởng đến thái
độ của dân chúng Hoa Kỳ về những
vấn đề quốc tế khác.
- Nếu có cuộc đ́nh chiến tạm thời, Hoa
Kỳ sẽ sẵn sàng lập tức tái nhóm Hội
Nghị Ba Lê hoặc sẵn sàng tái xét về bất
cứ một giải pháp nào khác mà Nga sô và Hà nội
đề ra.
- Trong thời gian tạm đ́nh chiến, Hoa Kỳ
sẵn sàng đ́nh chỉ viện trợ quân sự (halt
military supplies) [cho VNCH].
- Hoa Kỳ lo ngại sẽ có những cuộc tấn công
vào các phi trường tạo khó khăn cho việc di
tản có trật tự các công dân Hoa Kỳ.
- Hoa Kỳ khám phá rằng hỏa tiễn pḥng không SAM
(surface to air missile) của Nga sô đă được mang
đến cách Sài g̣n 50 dặm. Hoa Kỳ muốn
nhấn mạnh rằng bất kỳ một sự
tấn công nào vào các phi cơ chở hành khách sẽ
dẫn đến một t́nh trạng thật nguy
hiểm.
- Trước hoàn cảnh quân sự hiện thời, Hoa
Kỳ cần biết rằng có cơ hội nào tạm
đ́nh chiến để có thể có bắt đầu
một thủ tục chính trị hay không.
- Câu trả lời của Nga sô sẽ có tầm ảnh
hưởng quan trọng trong quan hệ song phương
giữa Hoa Kỳ và Nga sô.
HỒI
ÂM CỦA NGA SÔ
Như đă đạo đạt đến Tổng
Thống [Ford] ngay sau khi lời yêu cầu ngày 19/4 của
Tổng Thống được Tổng Bí Thư Brezhnev
đón nhận, chúng tôi đă theo những thủ
tục thích hợp để liên lạc với phe [CS]
Việt Nam về vụ việc này.
Chiếu theo kết quả của những lần liên
lạc ấy, chúng tôi có thể thông báo với Tổng
Thống như sau: phe Việt Nam đồng ư về
vấn đề di tản công dân Hoa Kỳ khỏi Nam
Việt Nam. Việt Nam đă quả quyết rằng
họ không có ư định ngăn cản bất cứ
hành động quân sự nào nhằm vào việc di
tản công dân Hoa Kỳ ra khỏi miền Nam Việt Nam
và quả thật, những điều kiện thuận
lợi đă được thiết lập cho một
cuộc di tản như thế.
Đồng thời, họ cũng nhấn mạnh
rằng trong nỗ lực đấu tranh để đạt
được một thỏa thuận chính trị, phe
[CS] Việt Nam sẽ tiến hành từ Hiệp định
Ba Lê. Chúng tôi cũng được thông báo là [CS]
Việt Nam không hề có ư định làm tổn thương
uy danh của Hoa Kỳ.
Qua việc thông báo mật và riêng tư (confidential)
những điều nói trên với Tổng Thống,
Tổng Bí Thư Brezhnev bày tỏ hy vọng rằng
tổng Thống thông cảm được với
lập trường của [CS] Việt Nam và sẽ không
cho phép Hoa Kỳ [tại VN] có bất kỳ hành động
nào khả dĩ khiến cho t́nh h́nh ở Đông dương
trở nên trầm trọng hơn.